KAYSERİ-PINARPAŞI’NDA, UZUNYAYLA VE ÇEVRESİNDE YAPILAN ENDÜSTRİYEL PATATES TARIMININ TOPRAĞA VE SU VARLIKLARINA OLUMSUZ ETKİLERİNİ İKİ BAKANLIĞA SORDUK.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki soruların Tarım ve Orman Bakanı İbrahim YUMAKLI tarafından Anayasa’nın 98’inci ve İçtüzüğün 96’ncı ve 99’uncu maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

İbrahim AKIN

İzmir Milletvekili

Uzunyayla Platosu, tarihsel olarak kırsal tarım ve hayvancılığın merkezlerinden biri olmuş, meraları ve çayırlık alanlarıyla yerel halkın geçim kaynaklarını sağlayan hayati bir ekosistemdir. Ancak son yıllarda yaşanan iklim değişikliği, su kıtlığı ve yanlış tarımsal uygulamalar bölgenin doğal dengesini tehdit etmektedir.

Platonun başlıca su kaynağı olan Şerefiye Karstik Kaynağı, küresel iklim krizine bağlı yağış azalmaları nedeniyle beslenemez hale gelmiş, son dönemde tamamen kurumuştur. Bu süreçte, derin sondaj kuyularından çekilen yeraltısuları ile yürütülen endüstriyel ölçekli patates tarımı, bölgedeki mevcut ekolojik kırılganlığı daha da derinleştirmiştir. Ortalama 1500–1700 metre rakımda yer alan bu plato, iklim koşulları nedeniyle zaten tarımsal faaliyetler açısından sınırlı imkânlara sahiptir. Buna rağmen, Niğde ve Nevşehir gibi patates ekiminin yasaklandığı illerden gelen üreticiler, Uzunyayla’da büyük ölçekli patates ekimine yönelmiştir.

Patates üretiminde kullanılan vahşi sulama yöntemleri, toprağın organik yapısını bozmakta, su kaynaklarını hızla tüketmekte ve tarımsal üretim açısından uzun vadede geri dönülmez zararlar vermektedir. Bu durum yalnızca tarımsal sürdürülebilirliği değil, aynı zamanda hayvancılığa dayalı kırsal ekonomiyi ve bölgedeki gıda güvenliğini de riske sokmaktadır.

Yaklaşık 100 köyü kapsayan geniş bir kırsal nüfus, bu süreçten doğrudan etkilenmektedir. Yeraltı sularının hızla tükenmesi, tarımsal faaliyetlerin çökmesine ve kırsal göçün artmasına yol açabilecek ciddi bir toplumsal sorun niteliğindedir. Dolayısıyla Uzunyayla Platosu’nda yürütülen tarımsal faaliyetlerin ekolojik taşıma kapasitesine uygun olarak yeniden planlanması, sürdürülebilir tarım tekniklerinin teşvik edilmesi ve bilimsel araştırmalar ışığında tarımsal su yönetiminin düzenlenmesi büyük bir zorunluluk haline gelmiştir.

Bu bağlamda, Tarım ve Orman Bakanlığının bölgede kapsamlı bir denetim ve planlama süreci başlatması, hem mevcut su kaynaklarının korunması hem de tarımsal üretimin sürdürülebilirliğinin güvence altına alınması bakımından ivedilik arz etmektedir.

Bu bağlamda;

1. Uzunyayla Platosu’nda son 5 yılda açılan derin sondaj kuyularına ilişkin Bakanlığınızın verileri mevcut mudur? Kaç adet ruhsatlı ve ruhsatsız kuyu tespit edilmiştir?
2. Patates ekiminin yasaklandığı illerden gelen üreticilerin Uzunyayla’da ekim yapmalarına ilişkin Bakanlığınızın herhangi bir denetim ve düzenleme çalışması olmuş mudur?
3. Vahşi sulama teknikleriyle yürütülen endüstriyel tarımsal faaliyetlerin bölgedeki su kaynaklarına ve meralara verdiği zararları önlemek amacıyla hangi önlemler alınmaktadır?
4. Uzunyayla Platosu’nda tarım faaliyetlerinin bölgenin ekolojik özelliklerine uygun şekilde düzenlenmesi için sürdürülebilir tarım ve su yönetimi projeleri planlanmakta mıdır?
5. Bölgedeki kırsal halkın kaygılarını gidermek amacıyla Bakanlığınız, bilim insanları ve yerel yönetimlerle ortak bir ekolojik ve tarımsal etki değerlendirmesi yapmayı düşünmekte midir?

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki soruların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat KURUM tarafından Anayasa’nın 98’inci ve İçtüzüğün 96’ncı ve 99’uncu maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

İbrahim AKIN

İzmir Milletvekili

Kayseri İli, Pınarbaşı İlçesi sınırlarında yer alan Uzunyayla Platosu; su kaynakları, meraları ve çayırlık alanlarıyla yalnızca bölge halkının değil, aynı zamanda Seyhan Havzası’nın da hayati bir parçasıdır. Zamantı Irmağı’nın kaynaklarının bulunduğu plato, hem bölgesel ekolojik dengenin korunması hem de Türkiye’nin en önemli akarsu sistemlerinden biri olan Seyhan Nehri’nin beslenmesi açısından kritik bir rol üstlenmektedir.

Ancak son yıllarda yaşanan iklim değişikliği, düzensiz yağış rejimleri ve kar yağışındaki azalma, platonun en önemli su kaynağı olan Şerefiye Karstik Kaynağı’nı olumsuz etkilemiş, kaynağın debisi hızla düşmüş ve son dönemde tamamen kuruduğu tespit edilmiştir. Bu gelişme yalnızca tarım ve hayvancılığı değil, aynı zamanda tüm bölgesel su ekosistemini tehdit etmektedir.

Buna ek olarak, Uzunyayla Platosu’nda son yıllarda yoğunlaşan endüstriyel ölçekli patates ekimi, 300–500 metre derinlikte açılan sondaj kuyularından sağlanan yeraltı sularıyla yapılmaktadır. Söz konusu tarımsal faaliyet, yeraltı suyu rezervlerini hızla tüketmekte, doğal su beslenme dengesini bozmaktadır. Bölgede vahşi sulama yöntemlerinin kullanılması, yalnızca su kaynaklarını değil, aynı zamanda toprağın verimliliğini, meraların sürdürülebilirliğini ve biyolojik çeşitliliği de tehdit etmektedir.

Niğde ve Nevşehir gibi patates ekiminin yasaklandığı illerden gelen üreticilerin Uzunyayla’da yoğun biçimde tarım yapması, ekosisteme uygun olmayan tarımsal faaliyetlerin kontrolsüzce artmasına yol açmıştır. Ortalama 1500–1700 metre yükseklikte, sert iklim koşullarına sahip bu “bozkır ekosistemi”, mevcut haliyle zaten iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle kırılgan hale gelmişken, yanlış tarımsal uygulamalarla birlikte geri dönüşü olmayan bir ekolojik yıkım riskiyle karşı karşıyadır.

Bölgedeki yaklaşık 100 köy halkı, yaşamlarını doğrudan etkileyen bu gelişmeler karşısında ciddi kaygılar duymakta ve su kaynaklarının korunmasına yönelik adımlar atılmasını talep etmektedir. Uzunyayla Platosu, yalnızca yerel bir ekosistem değil, aynı zamanda Seyhan Havzası’nın bütünlüğünü etkileyen bir stratejik alan niteliğindedir. Dolayısıyla bölgedeki su kaynaklarının korunması, tarımsal faaliyetlerin ekolojik denge gözetilerek planlanması ve bilimsel araştırmalarla desteklenmiş koruma politikalarının geliştirilmesi, ülke çapında çevresel sürdürülebilirlik ve gıda güvenliği açısından da büyük önem taşımaktadır.

Bu açıklamalar ışığında:

1. Uzunyayla Platosu’ndaki Şerefiye Karstik Kaynağı ve diğer yeraltı su kaynaklarının son 10 yıllık hidrolojik ölçümlerine ilişkin veriler Bakanlığınızda mevcut mudur?
2. Bu kaynakların kuruma tehlikesine karşı Bakanlığınızca yürütülen herhangi bir araştırma, bilimsel inceleme veya izleme çalışması var mıdır?
3. Endüstriyel ölçekli tarım faaliyetlerinin bölgedeki ekosistem ve yeraltı su sistemine etkilerini değerlendirmek amacıyla Bakanlığınız tarafından hazırlanmış bir rapor bulunmakta mıdır?
4. Uzunyayla Platosu’nun su kaynaklarını ve hassas ekosistemini korumaya yönelik özel bir planlama, koruma statüsü veya ekosistem yönetim programı oluşturulması düşünülmekte midir?
5. Bölge halkının (yaklaşık 100 köy) dile getirdiği ekolojik endişeler doğrultusunda Bakanlığınız, yerel yönetimler ve bilim insanlarıyla ortak bir çalışma yapmayı planlamakta mıdır?